Python Dilinde Sayılar (Numbers) Kullanımı

Python programlamanın temel yapı taşlarından biri olan sayılar (numbers), verileri niceliksel olarak ifade etmemizi sağlar. Bu veri tipleri, değişkenlerin değerlerini depolamak, matematiksel işlemler gerçekleştirmek ve algoritmik çözümler üretmek için vazgeçilmezdir. Python, tam sayılar, ondalıklı sayılar ve karmaşık sayılar olmak üzere üç ana sayı türünü destekler. Bu kılavuz, Python'da sayıların nasıl tanımlandığını, kullanıldığını ve yönetildiğini ayrıntılı olarak ele alacaktır.

Temel Sözdizimi

Python'da bir sayı tanımlamak oldukça basittir. Değişkenlere doğrudan sayısal değerler atayarak bu işlemi gerçekleştirebilirsiniz. Python'ın dinamik tipleme yapısı sayesinde, bir sayının türünü açıkça belirtmenize gerek yoktur; yorumlayıcı atanan değere göre türü otomatik olarak belirler.

Aşağıdaki örnekler, farklı sayı türlerinin temel atama sözdizimini göstermektedir:

# Tam sayı (Integer) ataması
tam_sayi = 100

# Ondalıklı sayı (Float) ataması
ondalikli_sayi = 3.14

# Karmaşık sayı (Complex) ataması
karma_sayi = 2 + 3j

Detaylı Açıklama

Python, üç temel sayı türü sunar:

• Tam Sayılar (int): Pozitif veya negatif, tam sayı değerlerini temsil ederler. Python 3'te tam sayıların boyutu yalnızca sistemin belleğiyle sınırlıdır, yani istediğiniz kadar büyük tam sayılarla çalışabilirsiniz. Örnekler: 5, -100, 12345678901234567890. Tam sayılar ayrıca ikili (0b), sekizli (0o) ve onaltılı (0x) tabanlarda da temsil edilebilir.

• Ondalıklı Sayılar (float): Ondalık noktası içeren veya bilimsel gösterimle ifade edilen gerçek sayıları temsil ederler. Çift duyarlıklı (double-precision) kayan noktalı sayılar olarak uygulanırlar ve genellikle 64-bit IEEE 754 standardına uygundurlar. Örnekler: 3.14, -0.001, 2.5e-3 (yani 2.5 * 10^-3).

• Karmaşık Sayılar (complex): Gerçel ve sanal kısımları olan sayıları temsil ederler. Sanal kısım, bir sayının sonuna j veya J eklenerek belirtilir. Örnekler: 1 + 2j, -5j, 3.14 + 2.71j. Gerçel kısma .real, sanal kısma ise .imag nitelikleri ile erişilebilir.

Her bir sayı türü, belirli matematiksel ve mantıksal işlemler için optimize edilmiştir. Örneğin, tam sayılar genellikle kesin sayımlar için kullanılırken, ondalıklı sayılar ölçümler ve bilimsel hesaplamalar için tercih edilir.

Pratik Kullanım Örnekleri

Aşağıdaki örnekler, Python'da farklı sayı türlerinin tanımlanmasını, türlerinin kontrol edilmesini ve temel aritmetik işlemlerin yapılmasını göstermektedir.

Örnek 1: Temel Sayı Atamaları ve Tür Kontrolü

# Tam sayı ataması
sayi1 = 42
print(f"sayi1 değeri: {sayi1}, Türü: {type(sayi1)}")
print("
") # Çıktıda boş satır için

# Ondalıklı sayı ataması
sayi2 = 3.14159
print(f"sayi2 değeri: {sayi2}, Türü: {type(sayi2)}")
print("
") # Çıktıda boş satır için

# Karmaşık sayı ataması
sayi3 = -1 + 2.5j
print(f"sayi3 değeri: {sayi3}, Türü: {type(sayi3)}")
print(f"sayi3'ün gerçek kısmı: {sayi3.real}")
print(f"sayi3'ün sanal kısmı: {sayi3.imag}")

Örnek 2: Aritmetik İşlemler

a = 15
b = 4

# Toplama
toplam = a + b
print(f"{a} + {b} = {toplam}")
print("
")

# Çıkarma
fark = a - b
print(f"{a} - {b} = {fark}")
print("
")

# Çarpma
carpim = a * b
print(f"{a} * {b} = {carpim}")
print("
")

# Bölme (Sonuç her zaman float döner)
bolum = a / b
print(f"{a} / {b} = {bolum}")
print("
")

# Tam Bölme (Sonuç tam sayı döner, ondalık kısım atılır)
tam_bolum = a // b
print(f"{a} // {b} = {tam_bolum}")
print("
")

# Modulo (Kalanı verir)
kalan = a % b
print(f"{a} % {b} = {kalan}")
print("
")

# Üs alma
us_alma = a ** b
print(f"{a} ** {b} = {us_alma}")

Örnek 3: Tür Dönüşümleri (Type Casting)

x = 7.89
y = 10
z = "25"

# Float'tan int'e dönüşüm (ondalık kısım atılır)
int_x = int(x)
print(f"{x} (float) -> {int_x} (int), Türü: {type(int_x)}")
print("
")

# Int'ten float'a dönüşüm
float_y = float(y)
print(f"{y} (int) -> {float_y} (float), Türü: {type(float_y)}")
print("
")

# String'ten int'e dönüşüm
int_z = int(z)
print(f"'{z}' (str) -> {int_z} (int), Türü: {type(int_z)}")
print("
")

# String'ten float'a dönüşüm
float_z = float(z)
print(f"'{z}' (str) -> {float_z} (float), Türü: {type(float_z)}")

Önemli Notlar

• Ondalıklı Sayı Hassasiyeti: Ondalıklı sayılar (float), ikili (binary) tabanda tam olarak temsil edilemeyebilir. Bu durum, beklenenden farklı sonuçlara yol açabilen hassasiyet sorunlarına neden olabilir. Finansal veya yüksek hassasiyet gerektiren hesaplamalar için decimal modülünü kullanmak daha doğru bir yaklaşım olabilir.

• Tam Sayı Boyutu: Python'da tam sayıların boyutu sınırsızdır. Bu, diğer bazı programlama dillerinde olduğu gibi taşma (overflow) sorunları yaşanmadığı anlamına gelir.

• Tür Dönüşümleri: Bir sayı türünü başka bir türe dönüştürürken (örneğin, float'tan int'e), veri kaybı yaşanabileceğini unutmayın. Örneğin, int(3.9) sonucu 3 olacaktır.

• Bölme Operatörleri: Tek eğik çizgi (/) operatörü her zaman bir float sonuç döndürürken, çift eğik çizgi (//) operatörü tam bölme yapar ve sonuç int (her iki işlenen de int ise) veya float (işlenenlerden biri float ise) olarak döner.

• Karmaşık Sayı Kullanımı: Karmaşık sayılar daha çok bilimsel ve mühendislik uygulamalarında kullanılır. Normal iş uygulamalarında nadiren karşılaşılırlar.

• Operatör Önceliği: Matematiksel işlemlerde standart operatör önceliği (parantez, üs, çarpma/bölme, toplama/çıkarma) geçerlidir. İşlem sırasını açıkça belirtmek için parantezler kullanın.