Python Dilinde Veri Tipleri (Data Types) Kullanımı

Python programlama dili, verileri depolamak ve işlemek için çeşitli yerleşik veri tipleri sunar. Her veri tipi, belirli bir türdeki bilgiyi temsil etmek üzere tasarlanmıştır ve bu, Python'ın esnek ve güçlü yapısının temelini oluşturur. Değişkenler aracılığıyla atanan değerlerin tiplerini anlamak, etkili ve hatasız kod yazmak için kritik öneme sahiptir. Bu makalede, Python'daki temel veri tipleri detaylı bir şekilde incelenecek ve pratik kullanım örnekleriyle pekiştirilecektir.

Sözdizimi

Python, dinamik tipli bir dildir; bu, bir değişkenin veri tipini açıkça belirtmenize gerek olmadığı anlamına gelir. Değişkene bir değer atandığında, Python yorumlayıcısı değeri analiz eder ve otomatik olarak uygun veri tipini belirler. Bir değişkenin tipini öğrenmek için yerleşik type() fonksiyonu kullanılır.

# Genel atama sözdizimi
degisken_adi = deger

# Tip kontrolü
print(type(degisken_adi))

Python'daki temel veri tipleri aşağıdaki kategorilere ayrılabilir:

• Sayısal Tipler: int (tam sayı), float (ondalıklı sayı), complex (karmaşık sayı).

• Metin Tipi: str (string).

• Dizi Tipleri (Sequence Types): list (liste), tuple (demet), range (aralık).

• Eşleme Tipi (Mapping Type): dict (sözlük).

• Küme Tipleri (Set Types): set (küme), frozenset (dondurulmuş küme).

• Mantıksal Tip (Boolean Type): bool (boolean).

Bu tiplerin her biri, farklı kullanım senaryolarına uygun özelliklere sahiptir:

Sayısal Tipler:
Sayısal değerleri depolamak için kullanılırlar.

• int: Tam sayıları temsil eder (örn. 10, -5, 1000000).

• float: Ondalıklı sayıları temsil eder (örn. 3.14, -0.5, 2.0).

• complex: Karmaşık sayıları temsil eder (örn. 1+2j).

Metin Tipi:
Karakter dizilerini depolamak için kullanılır.

• str: Tek veya çift tırnak arasına yazılan karakter dizileridir (örn. "Merhaba Dünya", 'Python'). Metinler değiştirilemez (immutable) yapıdadır.

Dizi Tipleri:
Birden fazla değeri sıralı bir şekilde depolamak için kullanılırlar.

• list: Köşeli parantezler içine alınan, sıralı, değiştirilebilir (mutable) ve farklı veri tiplerinden elemanlar içerebilen bir koleksiyondur (örn. [1, "elma", 3.14]).

• tuple: Parantez içine alınan, sıralı, değiştirilemez (immutable) ve farklı veri tiplerinden elemanlar içerebilen bir koleksiyondur (örn. (1, "armut", 2.71)).

Eşleme Tipi:
Anahtar-değer çiftlerini depolamak için kullanılır.

• dict: Süslü parantezler içine alınan, anahtar-değer çiftlerinden oluşan, sırasız (Python 3.7+ sürümlerinde ekleme sırasını korur) ve değiştirilebilir bir koleksiyondur. Anahtarlar benzersiz olmalıdır (örn. {'isim': 'Ali', 'yas': 30}).

Küme Tipleri:
Benzersiz elemanlardan oluşan koleksiyonları depolamak için kullanılır.

• set: Süslü parantezler içine alınan (veya set() fonksiyonu ile oluşturulan), sırasız, benzersiz elemanlar içeren ve değiştirilebilir bir koleksiyondur (örn. {1, 2, 3}).

Mantıksal Tip:
Doğruluk değerlerini temsil eder.

• bool: İki değerden birini alabilir: True (doğru) veya False (yanlış). Genellikle koşullu ifadelerde kullanılır.

Örnekler

Aşağıdaki örnekler, Python'daki temel veri tiplerinin nasıl tanımlandığını ve type() fonksiyonu ile nasıl kontrol edildiğini göstermektedir.

# Sayısal Tipler
sayi_tam = 10
sayi_ondalikli = 20.5
sayi_kompleks = 3 + 4j

print(f"sayi_tam: {sayi_tam}, Tipi: {type(sayi_tam)}")
print(f"sayi_ondalikli: {sayi_ondalikli}, Tipi: {type(sayi_ondalikli)}")
print(f"sayi_kompleks: {sayi_kompleks}, Tipi: {type(sayi_kompleks)}")

# Metin Tipi
metin = "Python Programlama"
print(f"metin: '{metin}', Tipi: {type(metin)}")

# Dizi Tipleri
liste_ornek = [1, "iki", 3.0, True]
demet_ornek = (10, "yirmi", False)

print(f"liste_ornek: {liste_ornek}, Tipi: {type(liste_ornek)}")
print(f"demet_ornek: {demet_ornek}, Tipi: {type(demet_ornek)}")

# Eşleme Tipi
sozluk_ornek = {"ad": "Mehmet", "yas": 25, "sehir": "Ankara"}
print(f"sozluk_ornek: {sozluk_ornek}, Tipi: {type(sozluk_ornek)}")

# Küme Tipi
kume_ornek = {1, 2, 3, 2} # Tekrar eden '2' otomatik olarak kaldırılır
print(f"kume_ornek: {kume_ornek}, Tipi: {type(kume_ornek)}")

# Mantıksal Tip
dogru_deger = True
yanlis_deger = False

print(f"dogru_deger: {dogru_deger}, Tipi: {type(dogru_deger)}")
print(f"yanlis_deger: {yanlis_deger}, Tipi: {type(yanlis_deger)}")

Çıktı:

sayi_tam: 10, Tipi: 
sayi_ondalikli: 20.5, Tipi: 
sayi_kompleks: (3+4j), Tipi: 
metin: 'Python Programlama', Tipi: 
liste_ornek: [1, 'iki', 3.0, True], Tipi: 
demet_ornek: (10, 'yirmi', False), Tipi: 
sozluk_ornek: {'ad': 'Mehmet', 'yas': 25, 'sehir': 'Ankara'}, Tipi: 
kume_ornek: {1, 2, 3}, Tipi: 
dogru_deger: True, Tipi: 
yanlis_deger: False, Tipi: 

Listelerin değiştirilebilirliği ve demetlerin değiştirilemezliği:

# Liste örneği - Değiştirilebilir
my_list = [1, 2, 3]
my_list[0] = 100 # İlk elemanı değiştir
print(f"Değiştirilmiş liste: {my_list}")

# Demet örneği - Değiştirilemez
my_tuple = (1, 2, 3)
# my_tuple[0] = 100 # Bu satır hata verir: TypeError: 'tuple' object does not support item assignment
print(f"Demet: {my_tuple}")

Çıktı (demet satırı yorum satırı yapıldığında):

Değiştirilmiş liste: [100, 2, 3]
Demet: (1, 2, 3)

Önemli Notlar

• Dinamik Tiplendirme: Python, değişkenlerin veri tipini atama anında belirler. Bu, tip deklarasyonu yapma zorunluluğunu ortadan kaldırır ancak değişkenin o anki tipini takip etmeyi gerektirir.

• Değiştirilebilir (Mutable) ve Değiştirilemez (Immutable) Tipler: Veri tipleri bellekteki değerlerinin değiştirilip değiştirilemeyeceğine göre ikiye ayrılır. int, float, str, tuple, frozenset değiştirilemezken; list, dict, set değiştirilebilir tiplerdir. Bu ayrım, performans ve programlama mantığı açısından önemlidir.

• Tip Dönüşümü (Casting): Bir veri tipini başka bir tipe dönüştürmek için int(), float(), str(), list() gibi fonksiyonlar kullanılabilir. Ancak, dönüşüm her zaman mümkün veya anlamlı olmayabilir (örn. "abc" stringini int'e dönüştürmek).

• None Tipi: Python'da özel bir değer olan None, bir değerin yokluğunu veya boş olduğunu belirtmek için kullanılır. None'un tipi NoneType'tır.

• type() Fonksiyonu: Geliştirme ve hata ayıklama süreçlerinde bir değişkenin mevcut veri tipini doğrulamak için sıkça kullanılan bir araçtır.