Python Dilinde Koşullu Mantık: If...Else Kullanımı

Python programlamada karar verme mekanizmaları, kodun belirli koşullara göre farklı yollar izlemesini sağlar. Bu, programlarınızın dinamik ve etkileşimli olmasının temelini oluşturur. Python'daki if, elif (else if'in kısaltması) ve else ifadeleri, bu koşullu mantığı uygulamanın anahtarıdır. Bu kılavuz, Python'da koşullu ifadelerin nasıl kullanılacağını, temel sözdiziminden başlayarak pratik uygulamalara ve önemli ipuçlarına kadar adım adım açıklamaktadır.

Sözdizimi

Python'da if...elif...else yapısının genel sözdizimi aşağıdaki gibidir:

if koşul1:
    # koşul1 doğruysa çalışacak kod bloğu
elif koşul2:
    # koşul1 yanlış VE koşul2 doğruysa çalışacak kod bloğu
else:
    # koşul1 ve koşul2 yanlışsa çalışacak kod bloğu

Her koşul ifadesi bir kolon (:) ile biter ve koşula bağlı kod bloğu girinti (indentation) ile tanımlanır. Python'da girintiler, kod bloklarını belirtmek için zorunludur.

Detaylı Açıklama

• if ifadesi: Koşullu bloğun başlangıcını işaret eder. Belirtilen koşul1 bir boolean (True veya False) olarak değerlendirilir. Eğer koşul True ise, if bloğunun içindeki kod çalıştırılır. Aksi takdirde, program bir sonraki elif veya else ifadesine geçer.

• elif ifadesi (isteğe bağlı): Birden fazla koşulu kontrol etmek için kullanılır. Eğer önceki if koşulu yanlışsa, program bir sonraki elif koşulunu kontrol eder. koşul2 doğruysa, ilgili elif bloğu çalıştırılır. Bir if yapısında birden fazla elif ifadesi bulunabilir.

• else ifadesi (isteğe bağlı): Tüm önceki if ve elif koşulları yanlış olduğunda çalıştırılacak kodu tanımlar. Bu ifade, hiçbir koşulun sağlanmadığı durumlar için bir 'varsayılan' yol sağlar ve yapının sonunda yer alır.

Unutulmamalıdır ki, bir if...elif...else zincirinde yalnızca bir kod bloğu çalıştırılır. İlk doğru koşul bulunduğunda, ilgili blok çalışır ve tüm yapıdan çıkılır.

Pratik Kullanım Örnekleri

Aşağıdaki örnekler, if...elif...else yapısının farklı senaryolarda nasıl kullanıldığını göstermektedir.

Örnek 1: Tek Bir if İfadesi

yaş = 18

if yaş >= 18:
    print("Oy kullanabilirsiniz.")

Bu örnekte, yaş değişkeninin değeri 18 veya daha büyükse mesaj yazdırılır.

Örnek 2: if...else Kullanımı

hava_durumu = "yağmurlu"

if hava_durumu == "güneşli":
    print("Dışarı çıkıp yürüyüş yapın.")
else:
    print("İçeride kalın ve kitap okuyun.")

Burada, hava_durumu değişkeni "güneşli" ise ilk blok, aksi halde else bloğu çalışır.

Örnek 3: if...elif...else Zinciri

puan = 85

if puan >= 90:
    print("Notunuz: A")
elif puan >= 80:
    print("Notunuz: B")
elif puan >= 70:
    print("Notunuz: C")
else:
    print("Notunuz: D veya F")

Bu örnekte, puan değişkenine göre farklı notlar atanır. Koşullar yukarıdan aşağıya doğru kontrol edilir ve ilk doğru koşulun bloğu çalıştırılır.

Örnek 4: İç İçe if İfadeleri

kullanici_adi = "admin"
sifre = "12345"

if kullanici_adi == "admin":
    if sifre == "12345":
        print("Yönetici panelinize hoş geldiniz.")
    else:
        print("Yanlış şifre.")
else:
    print("Kullanıcı adı bulunamadı.")

Koşullar karmaşıklaştığında, if ifadelerini iç içe kullanmak mümkündür. Ancak aşırı iç içe geçmiş yapılar kodun okunabilirliğini azaltabilir.

Önemli Notlar ve İpuçları

• Girinti (Indentation): Python'da kod blokları girintilerle belirlenir. Genellikle 4 boşluk kullanılır. Yanlış girinti IndentationError hatasına yol açar.

• Kolon (:): Her if, elif ve else ifadesinden sonra bir kolon (:) gelmelidir.

• Koşul İfadeleri: Koşul ifadeleri genellikle karşılaştırma operatörleri (==, !=, <, >, <=, >=) ve mantıksal operatörler (and, or, not) kullanılarak oluşturulur.

• Kısa Devre Değerlendirmesi: Mantıksal operatörler kullanılırken Python, koşulları soldan sağa değerlendirir ve sonucun zaten belirlenebildiği durumlarda değerlendirmeyi durdurur. Örneğin, False and (pahalı_işlem()) ifadesinde pahalı_işlem() fonksiyonu asla çağrılmaz.

• Boş Bloklar: Bir koşul bloğunun içine henüz kod yazmak istemiyorsanız, pass anahtar kelimesini kullanarak boş bir blok oluşturabilirsiniz. Bu, bir IndentationError oluşmasını engeller.