PHP Dilinde Ön Tanımlı Özniteliklerin Gücü

Detaylı Açıklama

Sözdiziminde yer alan ana bileşenler ve anlamları şunlardır:

• #[ ve ]: Öznitelik bloğunu tanımlayan sınırlayıcılardır. Tüm öznitelikler bu işaretler arasına yerleştirilmelidir.

• AttributeAdi: Uygulanacak özniteliğin adıdır. Bu isim, genellikle PHP çekirdeği veya kütüphaneler tarafından sağlanan ön tanımlı bir öznitelik sınıfının adıdır. Örneğin, #[Deprecated] veya #[Override].

• (parametre1: deger1, parametre2: deger2): Bazı öznitelikler, davranışlarını özelleştirmek için parametreler alabilir. Bu parametreler, öznitelik sınıfının kurucusuna (constructor) geçirilen argümanlardır. Parametreler adlandırılmış argümanlar olarak veya konumlarına göre verilebilir. Ön tanımlı özniteliklerde genellikle adlandırılmış argümanlar tercih edilir.

• Hedef Konum: Öznitelikler bir sınıfın, bir sınıf özelliğinin (property), bir sınıf metodunun, bir fonksiyonun, bir sınıf sabitinin veya bir metodun/fonksiyonun parametresinin hemen üzerine yerleştirilmelidir.

PHP'nin çekirdeği tarafından sunulan bazı önemli ön tanımlı öznitelikler şunlardır:

• #[AllowDynamicProperties]: PHP 8.2'den itibaren dinamik özelliklerin bildirilmemiş sınıflarda kullanılması önerilmez ve ileride hata fırlatabilir. Bu öznitelik, bir sınıfa dinamik özellikler eklenmesine izin verildiğini açıkça belirtir ve bir uyarının (DeprecationWarning) önüne geçer.

• #[Override]: PHP 8.3 ile tanıtılan bu öznitelik, bir metodun üst sınıftaki veya uyguladığı arayüzdeki bir metodu geçersiz kıldığını (override ettiğini) açıkça işaretler. Eğer üst sınıfta veya arayüzde böyle bir metod yoksa, çalışma zamanında bir hata fırlatılır. Bu, yazım hatalarını veya refactoring sonrası oluşabilecek hataları engellemeye yardımcı olur.

• #[Deprecated]: Bu öznitelik, bir kod öğesinin (sınıf, metot, özellik vb.) kullanımının artık önerilmediğini ve gelecekte kaldırılabileceğini belirtir. Bu, geliştiricilere eski API'leri kullanmaktan kaçınmaları için bir uyarı sağlar.

Pratik Kullanım Örnekleri

Örnek 1: #[AllowDynamicProperties] Kullanımı

Bu örnek, bir sınıfa dinamik özellikler eklenmesine izin vermek için #[AllowDynamicProperties] özniteliğinin nasıl kullanılacağını göstermektedir. PHP 8.2 ve sonraki sürümlerde, bu öznitelik olmadan dinamik özellikler kullanıldığında bir öneri (deprecate) uyarısı alırsınız.

 $value) {
            $this->$key = $value; // Dinamik özellik ataması
        }
    }

    public function getAyari(string $key)
    {
        return $this->$key ?? null;
    }
}

$ayarlar = new Ayarlar(['veritabani' => 'mysql', 'host' => 'localhost']);
echo $ayarlar->getAyari('veritabani'); // Çıktı: mysql

// Dinamik olarak yeni bir özellik eklemek
$ayarlar->cache = true;
echo "
";
echo "Önbellek aktif mi? " . ($ayarlar->cache ? "Evet" : "Hayır");

Yukarıdaki kodda, Ayarlar sınıfı #[AllowDynamicProperties] ile işaretlendiği için, constructor içinde döngü ile veya sonradan dışarıdan dinamik özellikler eklenmesi herhangi bir uyarıya neden olmaz.

Örnek 2: #[Override] Kullanımı

Bu örnek, bir alt sınıfın üst sınıftaki bir metodu doğru bir şekilde geçersiz kıldığını doğrulamak için #[Override] özniteliğinin nasıl kullanılacağını göstermektedir.

ad = $ad;
        $this->fiyat = $fiyat;
    }

    #[Override]
    public function getFiyat(): float
    {
        return $this->fiyat;
    }

    #[Override]
    public function getAd(): string
    {
        return $this->ad;
    }

    // Eğer burada yanlışlıkla `getFiyat` yerine `getFiyatX` yazsaydık
    // ve #[Override] kullansaydık, PHP çalışma zamanında hata verirdi.
    // #[Override]
    // public function getFiyatX(): float
    // {
    //     return $this->fiyat;
    // }
}

$kitap = new Kitap("PHP Başlangıç Rehberi", 49.99);
echo "Ürün Adı: " . $kitap->getAd() . "
";
echo "Fiyat: " . $kitap->getFiyat();

Yukarıdaki örnekte, Kitap sınıfındaki getFiyat() ve getAd() metotları #[Override] ile işaretlenmiştir. Bu, bu metotların TemelUrun sınıfındaki karşılık gelen metotları geçersiz kıldığını açıkça belirtir. Eğer TemelUrun sınıfında böyle bir metot olmasaydı veya yazım hatası yapılsaydı, PHP bir hata fırlatırdı.

Örnek 3: #[Deprecated] Kullanımı

Bu örnek, bir metodun artık kullanılmaması gerektiğini belirtmek için #[Deprecated] özniteliğinin nasıl kullanılacağını gösterir.

eskiIslem() . "
"; // Bu satır bir "Deprecated" uyarısı verir
echo $obj->yeniIslem();

eskiIslem() metodunu çağırdığınızda, PHP bir "Deprecated" uyarısı verir. Bu uyarı, geliştiricilere bu metodun kullanımından kaçınmaları ve yerine yeniIslem() metodunu kullanmaları gerektiğini bildirir. reason parametresi, uyarının içeriğini özelleştirmek için kullanılır.

Önemli Notlar

• Versiyon Uyumluluğu: Öznitelikler PHP 8.0 ve sonraki sürümlerde mevcuttur. #[Override] ise PHP 8.3 ile eklenmiştir. Kullanacağınız özniteliklerin PHP versiyonunuza uygun olduğundan emin olun.

• Okunabilirlik ve Bakım: Öznitelikler, kodun amacını ve davranışını daha açık bir şekilde ifade ederek okunabilirliği artırır ve gelecekteki bakımı kolaylaştırır.

• Hata Yakalama: #[Override] gibi öznitelikler, derleme zamanında (veya PHP'nin çalışma zamanı öncesi kontrolünde) hataları yakalayarak geliştirme sürecinde potansiyel sorunları erkenden tespit etmenizi sağlar.

• Performans Etkisi: Özniteliklerin doğrudan çalışma zamanı performansına önemli bir etkisi yoktur. Genellikle yansıma (reflection) API'leri aracılığıyla okunur ve işlenirler.

• Kendi Özniteliklerinizi Tanımlama: PHP, ön tanımlı özniteliklerin yanı sıra kendi özel özniteliklerinizi tanımlamanıza da olanak tanır. Bu, framework'ler ve kütüphaneler için güçlü bir meta programlama aracıdır.